ZIELONE PŁUCA SUWALSZCZYZNY- I

Wśród skupisk leśnych Puszczy Augustowskiej, ptaków i zwierząt oraz uroczych krajobrazów roztaczających się na wszystkie strony, przebiega unikatowy, zabytkowy, żeglowny szlak wodny o długości 101 km, zwany Kanałem Augustowskim. Zbudowany został w latach 1824-1839.

Kanał łączy dopływy Wisły z Morzem Bałtyckim poprzez dopływy rzeki Niemen. W jego skład wchodzą jeziora, rzeki oraz 18 XIX-wiecznych śluz: 14 w Polsce, 1 na granicy i 3 na Białorusi. Kanał należy do najbardziej cenionych i znanych zabytków naszej kultury. Wykorzystując obniżenie rynnowe, rozciąga się od rzeki Biebrzy, aż do rzeki Niemen.

Pierwsza jego część przebiega od styku z rzeką Biebrzą i biegnie przez śluzy: Dębowo, Sosnowo, Borki, Białobrzegi i Augustów, aż do portu "Żeglugi Augustowskiej". Piętrzący się jaz na śluzie w Augustowie steruje odpływem za pomocą Kanału Bystry, od jeziora Necko do jeziora Sajno. Z portu w Augustowie rozpoczyna się większość rejsów "Szlakiem Papieskim", w kierunku Studzienicznej. Szlak ten wytyczono na pamiątkę wizyty papieża Jana Pawła II na ziemi suwalskiej w 1999 roku. Przepłynięcie tego odcinka chłonie około 1-1,5 godz. czasu.

Wyruszając z Augustowa, mijamy Ośrodek Wypoczynkowy "Oficerski Yacht Club Pacyfik", gdzie Jan Paweł II oczekiwał na statek. Obok ośrodka stoi pomnik papieża upamiętniający to wydarzenie. Wpływamy na powstałe poprzez działanie lądolodu, jezioro Necko. Charakteryzuje się ono dobrze rozwiniętą linią brzegową, porosłą w większości drzewami. Od strony zachodniej jezioro łączy się z rzeką Zelwianką, a na północy, poprzez jezioro Rospuda Augustowska, z rzeką Rospudą. Płynąc w kierunku wschodnim przepływamy zwężenie, które jest połączeniem jeziora Necko z długim i wąskim jeziorem Białym, należącym również do jezior polodowcowych.

Mijając zatoki i półwyspy, brzegi porośnięte lasami, gdzie wśród nich stoją liczne hotele, prywatne kwatery i ośrodki wypoczynkowe, docieramy do śluzy Przewięź, którą warto zobaczyć ze względu na jej oryginalne XIX-wieczne zachowanie. Konstruktorem śluzy jest inż. August Schulc. Łączy ona dwa jeziora: Studzieniczne i Białe. Długość jej wynosi około 46 m., a różnica poziomów to prawie 0,9 m. Czas śluzowania, w zależności od różnicy poziomów wody, to kilkadziesiąt minut. Gdy otworzą się wrota, wyruszamy w dalszą część trasy i wypływamy na jezioro Studzieniczne, którego brzegi obrastają głównie lasy sosnowe.

Podziwiając piękny, naturalny krajobraz stworzony przez naturę, docieramy do portu w Studzienicznej. Tam mieści się Sanktuarium Matki Boskiej Studzieniczańskiej.

Kolejna część szlaku wiedzie przez śluzy: Swoboda i Gorczyca. Między nimi, po lewej stronie kanału mamy jezioro Serwy, o wysokiej klasie czystości, objęte strefą ciszy. Od śluzy Gorczyca, mijamy kolejno: jezioro Paniewo wraz ze śluzą, jezioro Krzywe, śluzę Perkuć, jeziora: Mikaszewo i Mikaszówek oraz śluzy: Mikaszówkę i Sosnówkę, po czym następuje styk z rzeką Czarną Hańczą. Odcinek od Czarnej Hańczy do granicy państw: Polski i Białorusi łączą: rzeka Pleciówka oraz śluzy: Tartak, Kudrynki i graniczna- Kurzyniec. Po stronie Białorusi Kanał Augustowski kończy się na styku z rzeką Niemen, poprzez rzekę Wołkuszankę i śluzę Wołkuszek wraz z jazem piętrzącym wodę oraz śluzy: Dąbrówkę i Niemnowo.

Śluzy na terenie Polski:

1. Dębowo- pierwsza od strony rzeki Biebrzy, usytuowana w okolicy wsi Dębowo,
2. Sosnowo- zbudowana od nowa w roku 1948 po zniszczeniach wojennych,
3. Borki- wybudowana w dzielnicy Augustowa- Borkach. Podobnie jak Sosnowo, została zniszczona i odbudowana na nowo,
4. Białobrzegi- we wsi Białobrzegi znajduje się czwarta śluza, zrekonstruowana na przełomie lat 1950/1960,
5. Augustów- śluza w Augustowie została zniszczona podczas II wojny światowej i zbudowana na nowo w roku 1948,
6. Przewieź- warto zobaczyć kolejną śluzę Kanału Augustowskiego, usytuowaną we wsi Przewięź. Nie została zniszczona podczas wojny i zachowuje swój oryginalny wygląd,
7. Swoboda- w niewielkiej oddali od jeziora Studzienicznego położona jest śluza Swoboda. Zrekonstruowano ją w latach sześćdziesiątych,
8. Gorczyca- wielokrotnie odbudowywana i rekonstruowana śluza znajduje się we wsi Gorczyca,
9. Paniewo- jedyna dwukomorowa śluza na Kanale Augustowskim. Wielokrotnie była odbudowywana i remontowana ze względu na ogromne parcie wody,
10. Perkuć- dziesiąta śluza, którą warto zobaczyć ze względu na jej położenie i piękno zdobione przez Rezerwat Perkuć,
11. Mikaszówka- znajdująca się w okolicy wsi Mikaszówka,
12. Sosnówek- łączy część Kanału Augustowskiego z rzeką Czarna Hańcza,
13. Tartak- trzynasta śluza znajdująca się na terenie Polski. Łączy część Kanału Augustowskiego z rzeką Pleciówką,
14. Kudrynki- ostatnia śluza znajdująca się po stronie polskiej. Została zniszczona w czasie wojny i odbudowana w roku 2008.
15. Kurzyniec- śluza umieszczona na granicy państwa polskiego i białoruskiego w pobliżu wsi Rudawka.

Śluzy na terenie Białorusi to: Wołkuszek, Dąbrówka i Niemnowo (śluza czterokomorowa).

W skład Kanału Augustowskiego wchodzą również:

• największa rzeka Wigierskiego Parku Narodowego- Czarna Hańcza,
• odcinek rzeki Netta, od jeziora Necko do jeziora Rospuda,
• liczne jeziora, z których największe to: Necko, Białe, Sudzieniczne, Mikaszewo, Rospuda, Bolesty i Sajno.

WARTO ZOBACZYĆ