OSOWIEC-TWIERDZA

W południowej części Suwalszczyzny, w Kotlinie Biebrzańskiej, napotkamy na liczne mokradła i torfowiska zwane Bagnami Biebrzańskimi. Powstały one na skutek nasunięcia lądolodu w epoce lodowcowej wchodzącej w skład epoki plejstocenu, która należy do okresu czwartorzędu ery kenozoicznej. Na terenie kotliny, w roku 1993 utworzono Biebrzański Park Narodowy z siedzibą w Osowcu-Twierdzy.

Rozłożony na obszarze prawie 600 km² jest największym spośród 23 parków narodowych w Polsce. Oprócz zbiorowisk wodnych i leśnych, na jego terenie warto zobaczyć i zwiedzić podziemną, XIX-wieczna carską twierdzę.

Twierdza w Osowcu należąca niegdyś do cara Mikołaja II, została wybudowana w latach 1882-1914. Pierwotna wersja zakładała budowę 9 fortów, z których 4 miały powstać z prawej, a 5 z lewej strony rzeki Biebrzy. Jednak ogromne koszty budowy oraz wybuch wojny rosyjsko-tureckiej w 1877 roku, spowodowały wstrzymanie prac budowlanych. Po zakończeniu wojny z Turcją, w roku 1979 car Aleksander II wydał rozkaz budowy fortyfikacji. Po wykupieniu gruntów we wsi Osowiec, w roku 1882 rozpoczęto budowę twierdzy. Cała fortyfikacja otoczona została dwoma wałami obronnymi porośniętymi perzem. Stanowiło to zabezpieczenie przed obsypywaniem się ziemi. Podstawowym zadaniem twierdzy była osłona linii kolejowej znajdującej się na szlaku komunikacyjnym Królewiec-Białystok. Podczas I wojny światowej, dopiero trzeci szturm wojsk niemieckich na twierdzę, w roku 1915 spowodował ewakuację z niej wojsk rosyjskich. Dewastacja budowli i całkowite jej opuszczenie nastąpiło w 1919 roku, po czym cały obszar zajęły wojska polskie. Zostały wówczas wybudowane 4 forty, z czego głównym był Fort I Centralny, spełniający funkcje obronne, jako samodzielna jednostka oraz pozostałe 3, stanowiące podporę- Fort II z prawej strony rzeki Biebrzy, zwany Zarzecznym i Forty nr III i IV, stanowiące pozycje wysunięte.

Zaraz po wybuchu II wojny światowej, wojska niemieckie na krótko przejęły Osowiec, a następnie na mocy tajnego paktu Ribbentrop-Mołotow, osadę przekazano ZSRR. W dniu wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, oddziały 10 Armii Sowieckiej wycofały się z niej i w 1941 roku twierdza pozostała w rękach wojsk niemieckich. Następnie w roku 1944, trzy forty (oprócz Zarzecznego) przejęły wojska frontu białoruskiego. Definitywne opuszczenie Fortu II- Zarzecznego przez Niemców nastąpiło na początku roku 1945. Na skutek działań wojennych, mocno zniszczone zostały: Fort II- Zarzeczny i Fort IV.

W 1953 roku, w miejscu tym rozlokowano jednostkę wojskową 1124. Obszar Fortu I- Centralnego jest udostępniony dla turystów i obecnie mieści się tu muzeum.

Przy udostępnieniu wszystkich fortów, dokładne zwiedzenie całej twierdzy zajęłoby około 9 godzin. Minimalistyczny skrót, to około 2 godzin zwiedzania.

WARTO ZOBACZYĆ