WZDŁUŻ KANAŁU ELBLĄSKIEGO

Na skraju trzech makroregionów i czterech mezoregionów miała miejsce nasza sobotnia wycieczka rowerowa, której celem były dwie śluzy na Kanale Elbląskim oraz Akwedukt Karnicki. Trasa przebiegała przez krótkie fragmenty mezoregionów Doliny Drwęcy, Równiny Iławskiej i Równiny Olsztynka, a następnie przez południową część Pojezierza Dzierzgońsko-Morąskiego i w końcowym fragmencie ponownie przez Równinę Iławską. Do wszystkich zaplanowanych obiektów udało się nam dotrzeć bezproblemowo, a podczas przejazdu dodatkową atrakcją był krajobraz naturalny z dominacją lasów, jezior, rzek i kanałów.

Trochę piaszczystych dróg to chyba najmniej przyjemne fragmenty na całej trasie. Mają one jednak pewną zaletę- człowiek przebywa z dala od aut, a dookoła może zachwycać się o wiele ciekawszym krajobrazem. Nie był to piach, który nie pozwalał jechać, ale ze względu na miękkie podłoże należało zachować szczególną ostrożność. Trasa w okolicach 60-70 km już kolejny raz potwierdza, że jest to długość optymalna dla wycieczek od 8 do 10 godzin, aby w miarę przyzwoicie spenetrować teren. Wśród zabytków, oprócz tych technicznych, największe wrażenie na mnie zrobił cmentarz ewangelicki w Liwie.

Żeglowny Kanał Elbląski od 1978 r. uznawany jest za zabytek techniki. Przez Jezioro Druzno łączy się on z rzeką Elbląg, uzyskując połączenie z Zalewem Wiślanym. W Miłomłynie dzieli się na Kanał Iławski i Kanał Oberlandzki. Kanał Iławski przez Jezioro Dauby łączy się z Jeziorakiem, a Kanał Oberlandzki, nazywany również Elbląskim, uzyskuje połączenie z Jeziorem Drwęckim w okolicach Ostródy.

Pierwszym kolejowym przystankiem za Iławą jest Samborowo i stąd, z Doliny Drwęcy rozpoczynamy wycieczkę. Na samym początku podjeżdżamy pod budynek kościoła wzniesionego w 1908 r. i rozbudowanego w latach 90.

Wracamy do przystanku PKP, przecinamy tory i kierujemy się do rzeki Drwęcy i dwóch wież obronnych, tak zwanych blokhauzów z przełomu XIX i XX w., umieszczonych po jednej i drugiej stronie torów.

Podobny typ budowli miałem okazję spotkać w poprzednim roku, w Tomarynach na moście kolejowym, przy rzece Pasłęce („Przez gminę Gietrzwałd”). Budowle wieńczono stalowymi wieżyczkami pancernymi niemieckiego producenta Grusona (obecnie na jednej z wież kopuła betonowa).

Na Drwęcy znajduje się przepławka i kładka, a z niej rozlega się piękny widok na rzekę.

Przechodzimy na drugi brzeg rzeki i leśnymi drogami, wkraczając na Równinę Iławską, dojeżdżamy do prawego dopływu Drwęcy- Iłgi wypływającej z jeziora Gil.

Z mostu dojeżdżamy do Boguszewa, odwiedzając zarośnięty cmentarz ewangelicki, a następnie kierujemy się w stronę miejscowości Liwa. Zachowało się tu sporo interesującej, ceglanej architektury.

Na jednym z budynków znajduje się mural Mikołaja Kopernika.

Po wschodniej stronie wsi zlokalizowany jest kościół zbudowany przed 1914 r. z zawieszonym obok dzwonem z 1842 r.

Po zachodniej stronie kościoła stoi murowany, zdobiony budynek.

Spod kościoła przechodzimy na pięknie położony cmentarz ewangelicki z kilkunastoma, a może nawet i więcej, bogato zdobionymi metalowymi kwaterami.

Po dłuższym postoju ruszamy w kierunku miejscowości Lubień, zatrzymując się na chwilę na znajdującym się już po stronie Równiny Olsztynka moście, pod którym przepływa Kanał Elbląski (Oberlandzki).

Po przekroczeniu mostu droga biegnie pięknym terenem leśnym i przez leśniczówkę w Zielonej doprowadza do śluzy i jazu „Zielona”.

Jaz w Zielonej o konstrukcji betonowej, wzmocnionej szynami kolejowymi, utrzymuje właściwy poziom wód między Miłomłynem a Zieloną.

Śluza w Zielonej jest jedną z czterech śluz na Kanale Elbląskim, które zbudowano w II poł. XIX w. i przebudowano w latach 1920 – 1930. Zielona zlokalizowana jest na km 4,62 szlaku wodnego Miłomłyn – Stare Jabłonki, a jej celem jest umożliwienie żeglugi na odcinku Miłomłyn – Ostróda. Śluza jednokomorowa o długości 34,19 m i szerokości 3,55 m otwierana i zamykana jest wrotami jednoskrzydłowymi o konstrukcji drewnianej (sosna i dąb).

Od Zielonej trasa w dalszym ciągu biegnie wschodnim brzegiem Kanału Elbląskiego przez tereny leśne. Można również wybrać mniej atrakcyjny krajobrazowo brzeg zachodni, jadąc ulicą Długą i przeciąć kanał na moście przy północnych zabudowaniach Liwy. Wschodni brzeg to jednak wzrokowy kontakt z Kanałem Elbląskim. Google nie pokazuje tam dojazdu do śluzy i jej przekroczenia, dlatego też lepiej posługiwać się mapą rowerową. Do Miłomłyna droga biegnie granicą Równiny Olsztynka i Pojezierza Dzierzgońsko-Morąskiego.

Następny, dłuższy pobyt planujemy w Miłomłynie. Pierwszym przystankiem jest tu kościół poewangelicki.

Przy ulicy prowadzącej do kościoła wyróżniającym obiektem jest budynek poczty.

Po chwili postoju podjeżdżamy do Kanału Elbląskiego.

Następny punkt postoju mamy przy jednonawowym kościele z 1901 r. wzniesionym na miejscu poprzedniego, z krużgankami łączącymi świątynię ze średniowieczną wieżą dzwonną.

Spod kościoła ruszamy do wrót bezpieczeństwa na Kanale Iławskim.

Z mostu rozlega się ładny widok na kanał.

Ostatnim zwiedzanym punktem w Miłomłynie jest śluza na Kanale Elbląskim. Trafiamy tu na otwieranie wrót. Podobnie jak obiekt w Zielonej, śluza w Miłomłynie jest konstrukcją jednokomorową z drewnianymi wrotami, umożliwiająca żeglugę. Została zbudowana w 1850 r. oraz przebudowana w latach 1925 – 1926. Długość komory wynosi 33,88 m a szerokość 3,6 m. Punkt w Miłomłynie stanowi miejsce skrzyżowania szlaków wodnych w kierunkach Iława, Ostróda i Elbląg.

Kolejny fragment trasy to ścieżki leśne i polne, fragmentami lekko zapiaszczone. Na odcinku od Miłomłyna do zachodniego brzegu Jeziora Karnickiego inżynierowie projektujący Kanał Iławski stworzyli wyjątkowe budowle hydrotechniczne, czyli co najmniej 4 syfony i jeden akwedukt. Spowodowane to było kolizjami (skrzyżowaniami) z innymi ciekami wodnymi. Najbardziej okazały jest Akwedukt Karnicki, gdzie Kanał Iławski poprowadzono przez środek Jeziora Karnickiego, usypując w tym miejscu wał o wysokości 6 m, długości 484 m i szerokości 50 m. Grobla ta spowodowała podział jeziora na dwie części: Jezioro Karnickie Północne i Południowe (Jezierzno).

Jadąc groblą, po lewej stronie widzimy Kanał Iławski, a po prawej Jezioro Karnickie Północne. Od strony wschodniej, gdzie ścieżka znajduje się po prawej stronie kanału, Jezioro Karnickie Południowe nie jest widoczne.

Dojeżdżając do akweduktu od strony południowej, między rzeką Korbanią a Kanałem Iławskim znajduje się hodowla danieli.

Zawracamy z akweduktu i kierujemy się do Karnit, gdzie znajduje się pałac z 1856 r. położony nad jeziorem Kocioł. Budowlę z czerwonej cegły, przypominającą romantyczny zamek, wyróżniają liczne zdobienia jak: sterczyny, ryzality i arkadowy podcień z balustradą oraz dwie wieże- prostokątna i oktagonalna.

Z Karnit mamy lekki problem z wyjazdem w stronę Urowa. Okazuje się, że musimy przejść przez teren pałacu i tylną bramą przedostać się do drogi. W Urowie spotykamy tajemniczą budowlę. Na terenie tym istniał pałac wielokrotnie niszczony. W przypałacowym parku ceglany fundament pochodzi z kapliczki, w której znajdowała się figura anioła, a w okolicy kapliczki prawdopodobnie stał kościół.

Ostatnia część wycieczki prowadzi przez Równinę Iławską tuż przy Jezioraku.

Profil trasy „Wzdłuż Kanału Elbląskiego”.

WARTO ZOBACZYĆ