WILNO

Ile można zwiedzić w ciągu jednego, niepełnego dnia, gdy mamy do czynienia z tak potężnym i uroczym miastem jakim jest Wilno? Ten jeden dzień dał nam jedynie możliwość przejścia przez miasto. Wśród lesistych wzgórz i pagórków, błękitu wody, zieleni ogrodów, zaułków i ulic, wyłaniają się przepiękne wieże i kopuły kościołów różnych stylów architektury, od średniowiecza, aż do XXI wieku, wymagające dużo więcej czasu niż jeden dzień.

Rozpoczęliśmy od cmentarza na Rossie. Wileńskie cmentarze położone są na wzgórzach i wraz z nimi tworzą przepiękny, urokliwy i malowniczy krajobraz. Starych cmentarzy nie zachowało się tu zbyt wiele: Bernadyński, na Antokolu i Rossie. Ten ostatni jest największym starym cmentarzem powstałym w 1769 r. Składa się z części starej i nowej. Powierzchnia Nowej Rossy wynosi ok. 4,6 ha. Stara część, o powierzchni ponad 6 ha, rozłożona jest na pochyłym pagórku, między drzewami, gdzie kręte schody i ścieżki prowadzą do mogił. Przed cmentarzem, którego otacza mur, przy bramie wejściowej znajdują się nagrobki żołnierzy poległych w latach 1919-1920 w walkach o Wilno oraz żołnierzy AK poległych w 1944 roku podczas operacji "Ostra Brama".

Drugim miejscem zwiedzania był Antokol, a tam barokowy kościół pw. św. Piotra i Pawła. Główną jego atrakcją jest wystrój wewnętrzny, gdzie znajduje się tu ponad 2 tys. rzeźb biblijnych, mitologicznych i historycznych. Interesującym jest również kryształowy żyrandol w kształcie łodzi. Stanowi on pamiątkę zatonięcia ołtarza głównego podczas jego transportu we Włoszech. Ciekawostką jest to, że w kościele nie ma ołtarza głównego. W zamian widnieje obraz przedstawiający pożegnanie św. Piotra i Pawła otoczony czterema rzeźbami proroków: Daniela, Eliasza, Izajasza i Jeremiasza.

Część zabytków Wilna, których korzenie sięgają głęboko wstecz, należy do okresu modernistycznego. Jednym z nich jest pomnik "Trzech Krzyży" stojących na Górze Trzykrzyskiej, w obrębie Parku Górnego, na prawym brzegu rzeki Wilejki. Góra Trzech Krzyży związana jest z długą historią sięgającą czasów pogańskich. Jak głosi legenda, w okresie panowania księcia litewskiego Olgierda Giedyminowica- syna Giedymina, zamęczono siedmiu franciszkanów, a ciała trzech z nich umieszczono wraz z drewnianymi krzyżami na wzgórzu. W 1869 roku spróchniałe krzyże runęły, a nową, żelbetonową konstrukcję wybudowano dopiero po 1916 r. W roku 1950, w myśl programu "ateizacji", krzyże zostały wysadzone w powietrze, a w roku 1989 odbudowane na cześć ofiar stalinizmu na Litwie. Na wzgórzu pozostałem nieco dłużej i jako jeden z ostatnich wróciłem do autokaru, gdyż z samego szczytu góry widać pełną podziwu panoramę Wilna.

Z Góry Trzykrzyskiej pojechaliśmy do Starego Miasta. Stojąc przed bramą wejściową spoglądam z ciekawością na to, co znajduje się za nią, gdyż z zewnątrz specjalnie nic nie przykuwało mojej uwagi. Tymczasem okazało się, że owe wejście to "Ostra Brama" należąca do najcenniejszych zabytków architektury Wilna, pochodząca z XVI wieku. Przeszliśmy w kierunku Starego Miasta mijając progi "Ostrej Bramy". To, co z jednej strony wydawało się mało interesujące, z drugiej ukazało zupełnie inną, zabytkową część Wilna. W "Ostrej Bramie" mieści się kaplica z drogocennym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej, której głowę zdobią dwie XVII i XVIII-wieczne korony, symbolizujące Królową Niebios i Polski. Cała kaplica jest budowlą barokową z tendencjami klasycystycznymi.

Po wyjściu z kaplicy udaliśmy się w głąb Starego Miasta ulicą Ostrobramską (Auąros Vart?) i doszliśmy do klasycystycznej, z elementami wczesnego baroku, prawosławnej cerkwi pw. św. Ducha. Z zewnątrz świątynia prezentuje się niezbyt okazale, jest prosta i surowa, natomiast wnętrze, z dominującym ciemno zielonym kolorem robi niesamowite wrażenie.

Idąc dalej doszliśmy do placu ratuszowego, ukształtowanego w formie trójkąta. Z dawnej architektury zachowało się tu niewiele, a najcenniejsze, zachowane budowle to: pałac Chodkiewiczów i Paców oraz dom Franka. Niegdyś dumą i ozdobą XV-wiecznego miasta był ratusz z wieżą obronną oraz otaczające go kramy. Niestety, liczne pożary i zniszczenia wojenne doprowadziły do zrujnowania budowli. W miejscu starego ratusza wzniesiono nowy, klasycystyczny gmach. Z placu rozchodzą się urocze, wąskie i kręte uliczki. Skręcając w jedną z nich, dotarliśmy do jedynego w Wilnie kościoła, w którym msze odprawiane są wyłącznie w języku polskim.

Kolejnym celem naszej wycieczki był Uniwersytet Wileński wraz z przyległym do niego kościołem pw. św. Jana. Uczelnia odgrywa ogromną rolę w życiu intelektualnym i kulturalnym mieszkańców Wilna i Litwy. Łączy w sobie elementy stylów: gotyckiego, renesansowego, późnobarokowego, klasycystycznego i neoklasycystycznego. Na ogromnym, arkadowym dziedzińcu Piotra Skargi znajduje się najwybitniejszy zabytek okresu późnego baroku- fasada kościoła pw. św. Jana. Po przeciwnej stronie Uniwersytetu Wileńskiego znajduje się Pałac Prezydencki.

Po opuszczeniu dziedzińca udaliśmy się nad rzekę Wilejkę, do gotyckiego zakątka pod kościołem pw. św. Anny, który wraz z przyległym kościołem Bernardynów tworzy zespół gotyckich budowli, zasługujących na miano "perły architektury". Wysmukły kształt wraz z koronkowymi wieżyczkami jest obiektem niecodziennej urody architektury średniowiecznej. Zbudowany został z cegieł ręcznie strychowanych o 33 różnych kształtach, wykonanych specjalnie na potrzeby budowy tego kościoła. Wtapiając się w większy kościół bernardyński, do dziś pozostaje przedmiotem powszechnego podziwu w całej Europie Środkowej. W obrębie kościołów mieści się XIX-wieczna dzwonnica, pomnik Adama Mickiewicza, wykonany z różowego granitu i 6 płaskorzeźb Henryka Kuny.

Następnie udaliśmy się w miejsce, gdzie stoi symbol państwowości Litwy- Wieża Giedymina. Na najwyższej górze, zwanej Turzą, w 1419 roku, za czasów panowania Wielkiego Księcia Witolda, ukończono budowę murowanego zamku z trzema basztami. Zastąpił on poprzednią warownię książąt litewskich, istniejącą od XIV wieku, za panowania Giedymina. Na przestrzeni czasu, na skutek działań wojennych, zamek był wielokrotnie niszczony i odbudowywany. Na dzień dzisiejszy zachowała się jedyna baszta zwana Wieżą Giedymina.

Tuż pod Górą Zamkową, na rozległym placu wznosi się wieża- dzwonnica, a obok niej Katedra Wileńska o kształcie prostokąta z ośmioma parami filarów i sześciokolumnowym portykiem. Początki jej budowy szacowane są na XIII wiek. Wielokrotnie niszczona i odbudowywana budowla, dzisiejszy wygląd utrzymuje od roku 1798. Fasada katedry zdobiona jest rzeźbami: na szczycie figury przedstawiające śś. Kazimierza, Stanisława i Helenę, nad wejściem pięć płaskorzeźb nawiązujących do Dziejów Apostolskich, a w niszach posągi Mojżesza i Abrahama. Przy katedrze warto zobaczyć pomnik Wielkiego Księcia Litewskiego- Giedymina.

Zwiedziliśmy tylko część zabytków Starego Miasta Wilna, które w 1994 roku zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO. Zabytki gotyckie, renesansowe, barokowe, klasycystyczne i neostylowe, zaułki i ulice, w bliskim otoczeniu rzeki Wilii- największego dopływu Niemna oraz rzeki Wilejki, tworzą niepowtarzalny urok całego miasta.

WARTO ZOBACZYĆ