MIASTO HABSBURGÓW

Zwiedzanie Wiednia rozpoczęliśmy od bulwaru Ring (Ringstraße), gdzie stoją dwie bardzo okazałe budowle dwóch muzeów: Historii Sztuki oraz Historii Naturalnej. Te dwa bliźniacze, stojące naprzeciwko siebie budynki stawiane były od roku 1872, a prace nad ich budową trwały 19 lat. Między nimi, na placu Maria Theresien-Platz stoi pomnik cesarzowej Marii Teresy z 1888 roku.

Z ul. Ringstrasse widoczna jest potężna, około 100 metrowa strzelista wieża neogotyckiego ratusza z 1883 roku, opartego na projekcie Fridricha von Schmidta. W tym też kierunku, mijając po drodze klasycystyczny budynek parlamentu, udaliśmy się w dalszą drogę. Na wieży ratusza znajduje się posąg Rathausmana (Żelazny Człowiek)- symbol Wiednia. Dodatkowo ratusz ozdobiony jest czterema mniejszymi smukłymi wieżyczkami, które razem wzięte, wraz z siedmioma dziedzińcami podkreślają potęgę budowli. Tuż przed ratuszem znajduje się park z placem ratuszowym, a na nim pomniki ważnych dla Wiednia osobistości.

Naprzeciwko ratusza, po przeciwnej stronie parku znajduje się Burgtheater. Jest to najbardziej prestiżowy teatr państw niemieckojęzycznych z XVIII wieku. W 1945 roku podczas bombardowania, część środkowa budynku została zniszczona. Po odbudowie, skrzydła teatru wraz z częścią środkową tworzą całość uniemożliwiającą odróżnienie, która to część oryginalna, a która zrekonstruowana.

Kolejnym punktem spaceru był Hofburg, czyli barokowo-klasycystyczno-renesansowy pałac zimowy władców Austrii. Począwszy od XIII wieku, podczas panowania króla niemieckiego Rudolfa I, aż do roku 1918, gdy Austro-Węgrami rządził cesarz Karol I Habsburg-Lotaryński, wiedeńska siedziba władców Austrii należała do Habsburgów. W całym tym czasie, Hofburg był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany przez kolejnych władców. Obecnie kompleks jest siedzibą austriackiego prezydenta i obejmuje dawne cesarskie apartamenty, muzea, dawne kolekcje, kaplice, kościół, Bibliotekę Narodową, Hiszpańską Szkołę Jazdy, kawiarnie, restauracje, place i parki.

W architekturze Hofburga dominuje barok i klasycyzm. Główna brama wejściowa do kompleksu pałacu znajduje się od strony Michaelerplatz (Plac Michała). W naszym przypadku brama ta była wyjściową, a wędrówkę po tym ogromnym obszarze rozpoczęliśmy od parku Volksgarten, na którym rośnie kilkaset gatunków róż, gdzie każda z nich posiada swoją tabliczkę z nazwą. W parku stoi pomnik cesarzowej Austrii- Elisabeth (Sisi), a w niewielkiej odległości od pomnika wznosi się Theseustempel- klasycystyczna świątynia Tezeusza.

Z parkiem Volksgarten sąsiaduje Heldenplatz (Plac Bohaterów). Na nim stoi pomnik ostatniego władcy Austro-Węgier, arcyksięcia Karola I Habsburga-Lotaryńskiego. Sylwetka jeźdźca na koniu stojącego tylko na dwóch tylnych nogach jest jedyną taką w Wiedniu. Naprzeciwko pomnika Karola I stoi pomnik bohatera bitwy z Turkami pod Zentą, jaka miała miejsce w 1697 roku- księcia Eugeniusza Saboudzkiego (Prinz Eugen von Savoyen). Na Heldenplatz znajduje się również postój dorożek, za którym stoi najmłodsza część Hofburga- Neue Burg (Nowy Hofburg). W niej mieści się między innymi: Centrum Kongresowe, siedziba prezydenta Austrii, Biblioteka Narodowa oraz muzea: Etnologiczne, Starożytnych Instrumentów Muzycznych i Papirusów. W centralnej części Neue Burg znajduje się duży balkon, z którego w 1938 roku Adolf Hitler przemawiał do ludu.

Na tyłach Neue Burg mamy park Burggarten, gdzie stoi XIX-wieczny pomnik Mozzarta oraz cesarza Franciszka Józefa I (Franz Joseph I). Jest to jedyny taki pomnik cesarza w całym Wiedniu, zbudowany w 1957 roku z prywatnej inicjatywy. Przy parku możemy podziwiać również piękną palmiarnię. Łączy się ona z Galerią Albertina, która może poszczycić się jedną z największych na świecie kolekcją grafik. W jej zbiorach znajduje się około 50 tys. grafik i około 1,5 mln. rycin. Do Albertiny przylega zespół budynków Augustinertrakt (Skrzydło Augustiańskie). W jego skład wchodzą: Augustinenkirche i Augustinerkloster (kościół i klasztor Augustynianów). Cała ta część połączona jest z Hofbibliothek (Biblioteka Narodowa Austrii). Przed nią znajduje się Josefplatz (Plac Józefa), a na nim jego pomnik. Cesarz Świętego Cesarstwa Narodu Niemieckiego, Josef II Habsburg, to inicjator I rozbioru Polski. W 1769 roku na jego rozkaz wojska austriackie zajęły starostwo spiskie, a następnie czorsztyńskie, nowotarskie i sądeckie. W 1772 roku tereny Spisza i Podhala należały już oficjalnie do Austrii.

Z Josefplatz możemy dostać się do najstarszej, XIII-wiecznej części Hofburga- Alte Burg, nazywanej Schweizertrakt, gdzie mieści się Burgkapelle (kaplica pałacowa pw. Wniebowzięcia NMP). Poprzez Schweizerhof (Dziedziniec Szwajcarski) oraz Schweizertor (renesansowa Brama Szwajcarska), Schweizertrakt łączy się z największym placem In der Burg, na którym stoi pomnik Franciszka II Habsburga (pierwszy cesarz Austrii jako Franciszek I). W tej części Hofburga usytuowany jest pałac żony Franciszka I- Amelii Habsburg (Amalienburg). Cesarz Leopold I połączył Skrzydło Szwajcarskie z Pałacem Amalia. Wczesnobarokowy łącznik został zbudowany w latach 1668-1680 i nazwany Leopoldinischertrakt (Skrzydło Leopolda). Pałac ten zajmowała później cesarzowa Maria Teresa. Z drugiej strony dziedzińca, w XVIII wieku, Amalienburg ze Schweizertrakt połączono kancelarią cesarską (Reichskanzleitrakt). Udostępnione są tam do zwiedzania apartamenty cesarskie wraz ze srebrną kolekcją żony cesarza Franciszka Józefa I, cesarzowej Austrii i królowej Węgier- Elisabeth Amalie Eugenie (Sisi). Do Reichskanzleitrakt przylega Michaelertrakt (Skrzydło Michała) z piękną barokową kopułą, połączone ze Schweizerhof budynkiem Spanische Hofreitschule (Hiszpańska Szkoła Jazdy ) oraz Redoutensaaltrakt (Skrzydło Balowe), do którego przylega Stallburg (Stajnie).

Opuszczając Hofburg, po klikunastominutowym odpoczynku na Michaelerplatz, przyglądając się wykopaliskom z czasów starożytnego Rzymu, ruszyliśmy dalej w stronę katedry pw. św. Szczepana. Należy ona do jednych z najstarszych budowli w Wiedniu, a korzenie jej sięgają XII wieku. Tutaj odbywały się najważniejsze uroczystości w dziejach Habsburgów. Historia katedry jest ściśle związana z trzema budowlami. Budowę pierwszego romańskiego kościoła rozpoczęto w pierwszej połowie XII wieku. Była to trzecia wybudowana świątynia w Wiedniu. Już wkrótce, na skutek pożaru, wzorując się na pierwotnej architekturze, wybudowano nowy, późnoromański kościół, dodając do niego elementy gotyckie. Kolejny pożar, jaki miał miejsce w 1258 roku, spowodował bardzo duże zniszczenia, a decyzję o zbudowaniu nowego, gotyckiego kościoła podjęto 50 lat później. W dolnej części zachodniej pozostały elementy dawnej budowli. Na samym początku zbudowano chór Albrechta I Habsburga, a następnie po kolejnych 50. latach zaczęto wznosić korpus. W 1443 roku zbudowano Wieżę Stefll, a 16 lat później nawę główną. W roku 1469 kościół został podniesiony do rangi katedry. Świątynia poważnie ucierpiała na skutek ostrzału z armat, najpierw podczas oblężenia tureckiego, a następnie w czasie wojen napoleońskich. Najpoważniejsze zniszczenia przypadły na rok 1945. Wówczas to walki o Wiedeń i w konsekwencji pożar w prezbiterium doprowadziły do zniszczenia XV-wiecznych stalli. Prace konserwatorskie trwają do dziś.

Rozmiar całej katedry to 107,2 m długości i 34,2 m szerokości. Jej dach pokryty jest kolorowymi, glazurowanymi dachówkami. Trójnawową świątynię zdobią 4 wieże, z których najwyższą jest południowa- Stefll o wysokości 136,5 m. Na jej szczycie umieszczono cesarskie godło Habsburgów w postaci dwugłowego orła. Dwie wieże fasady zachodniej, których dolne partie są pozostałościami po późnoromańskim kościele, mają odpowiednio: 66,3 oraz 65,3 m, natomiast północna, nigdy nie ukończona- 68,3 m wysokości. W niej, w 1957 roku umieszczono trzeci co do wielkości dzwon w Europie- Pummerin o wadze 23,5 ton. Oprócz niego we wnętrzach czterech wież znajduje się jeszcze 21 innych dzwonów.

Głównym wejściem do katedry jest Brama Olbrzyma (Riesentor), dawniej wyłącznie dla cesarzy. W północnej części katedry mamy Bramę Biskupią (Bischofstor) z kolumną, na której stoi posąg Matki Boskiej. Stronę południową zdobi Brama Śpiewaków (Singertor). Pierwsza z nich, dawniej była przeznaczona dla kobiet, a druga dla mężczyzn. Do środka weszliśmy bramą Olbrzyma, gdzie od razu widoczne są trzy nawy. Główna ma 28, a dwie boczne po 22,4 m wysokości. Pierwszym elementem rzucającym się w oczy jest wielobarwne światło. Rozglądając się na boczne nawy świątyni, zauważymy okna, na których zawieszone są kolorowe folie. To one sprawiają, że efekt jest właśnie taki. Część górna katedry, to w głównej mierze sklepienia sieciowe i krzyżowo-żebrowe. Na wprost znajduje się prezbiterium. XVII-wieczny ołtarz główny przedstawia Chrystusa trzymającego krzyż oraz ukamienowanego św. Szczepana. Z lewej strony umieszczono gotycki, poliptykowy ołtarz z Wiener Neustadt. Jego górną część tworzy dwustopniowa szafa z dwoma parami ruchomych skrzydeł. Dolna, mniejsza część zawiera jedną parę skrzydeł. Cały obraz przedstawia sceny z życia Marii, ukrzyżowania Chrystusa, Bożego Narodzenia oraz wizerunki świętych. W południowej części katedry umieszczono ikonę Matki Boskiej z Pócs z 1676 roku. Obraz namalowano dla cerkwi w miasteczku Máriapócs na Węgrzech, po czym przeniesiono go do Wiednia. Przy jednym z południowych filarów nawy głównej znajduje się kazalnica. Bogato zdobiona ambona z gotycką rzeźbą wykonana została z piaskowca w 1513 roku.

Przechodząc przez starówką, gdzie z każdej strony wznoszą się piękne kamienice, zdobione przeróżnymi rzeźbami, dotarliśmy do Placu Graben. To jedno z najważniejszych miejsc w Wiedniu. Plac położony jest między katedrą pw. św. Szczepana, a Pałacem Hofburg. Oddzielał on część świecką od sakralnej. Mniej więcej po środku placu stoi wysoka, barokowa kolumna Trójcy Świętej wzniesiona przez Leopolda I, nazywana Kolumną Morową. Upamiętnia ona pospieszne pogrzebanie ludzkich zwłok, którzy zmarli od zarazy dżumy w 1697 roku.

Kolejny postój mieliśmy przy XIX-wiecznej Galerii Albertina, a z niej widok na Operę Państwową z 1869 roku.

Na sam koniec pozostały jeszcze dwa godne uwagi miejsca. Pierwsze to niecodzienny budynek jakim jest Hundertwasserhaus, a drugim jest barokowy Pałac Schönbrunn- dawniej letnia rezydencja władców Austrii.

Hundertwasserhaus to projekt, którego ideą było nawiązanie pewnego rodzaju dialogu człowieka z przyrodą. Otóż wiele gatunków roślin, w tym i drzewa rosną w mało spotykanych miejscach. Hundertwasser w swoim projekcie uciekł całkowicie od linii prostej stawiając na nieregularność. Przykładem jest np. brak dwóch takich samych okien. Ciekawostką jest również fakt, że twórca domu nie przyjął ani grosza za projekt. Satysfakcją dla niego było to, że w miejscu tym nie powstanie nic, co by uznał za brzydkie.

W zachodniej części Wiednia, jej trzynastej dzielnicy- Hietzing, na przełomie XVII i XVIII wieku, wzniesiona została letnia rezydencja Habsburgów- Schönbrunn. To nie tylko barokowy pałac lecz również: Glorietta, Palmiarnia, ogród zoologiczny i ogromny ogrodowy labirynt. Ten parkowo-pałacowy zespół, ze względu na swe historyczne znaczenie, w 1996 r. został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pałac Schönbrunn był naszym ostatnim etapem wycieczki po Wiedniu. Centralne wejście do kompleksu, to Haupttor- kuta brama z dwoma, po obu jej stronach, wysokimi słupami zakończonymi orłami Napoleona. Warto zaznaczyć fakt, że Napoleon dwukrotnie był w posiadaniu pałacu. Droga do niego prowadzi przez ogromny plac, na którym znajdują się dwie fontanny z 1780 roku. Całość kompleksu pałacowo-parkowego, to obszar o powierzchni ponad 1,7 km², a sam dziedziniec przed pałacem zajmuje powierzchnię około 6000 m². Po roku 1743, za panowania Marii Teresy, pałac i ogród zostały całkowicie zmienione. Barokowy styl budowli, w żółtym kolorze, zachował swój wygląd do dziś. W roku 1830, w tym pałacu urodził się cesarz Franciszek Józef, który po ślubie z Elisabeth (Sisi), panował tu w latach 1848-1916. W 2 lata po jego zgonie, całość znalazła się w rękach administracji Republiki Austrii.

Środkową część Pałacu Schönbrunn zdobią rokokowe schody. Wewnątrz znajduje się 1441 komnat utrzymanych w tym samym stylu. I tak mamy tu między innymi: Karossensammlung (Muzeum Powozów) i Schlösstheater (teatr) z roku 1747. Dawniej koncertowali tu: Mozart i Haydn, a obecnie Wiedeńska Opera Kameralna.

Przeszliśmy prawą stroną na boczną część pałacu. Oczom ukazał się ogromny labirynt ogrodowy, gdzie dawniej tymi alejkami spacerowała rodzina cesarska. Powstał on w latach 1698-1740 i zanim uzyskał obecny wygląd, przeszedł wiele zmian. Między alejkami, oprócz krótko przyciętych żywopłotów, rosną również kilkunastometrowe, których wnęki wypełniają posągi z marmuru. W ogrodzie znajduje się Palmenhaus (XIX-wieczna palmiarnia) oraz Tiergarten (najstarszy w Europie, XVIII-wieczny ogród zoologiczny), w którym żyje ponad 500 gatunków zwierząt. Następnie przeszliśmy na tył pałacu. Kolejny, ogromny plac, z którego rozciąga się widok na Neptunbrunnen (XVIII-wieczną Fontannę Neptuna) i jeszcze bardziej oddaloną, w linii prostej- Gloriettę. Jest to piękna, neoklasycystyczna budowla ogrodowa z filarami, stojąca na wzgórzu. Zbudowana została w 1775 roku za czasów cesarza Józefa II i Marii Teresy, o czym świadczy widniejący na niej napis: „JOSEPHO II. AUGUSTO ET MARIA THERESIA AVOVSTA IMPERANTIB. EREON. MDCCLXXV". Do sfotografowania Glorietty zmuszony byłem sięgnąć po rzadko używany przeze mnie teleobiektyw.

Schönbrunn, tak samo jak Hofburg są świetnym miejscem na spacery i odpoczynek. Ogromna przestrzeń i labirynt zieleni, gdzie alejki mają łączną długość aż 30 km są głównym atutem tego miejsca, które warto zobaczyć będąc w Wiedniu.

Wiedeń to ponad 1,7 milionowe miasto otoczone z każdej strony pięknem zabytkowej architektury. Łatwo sobie można odpowiedzieć, ile czasu należałoby poświęcić na dokładniejsze jego poznanie.

WARTO ZOBACZYĆ