SECESYJNA RYGA

Około 700 budynków w położonej nad rzeką Dźwiną Rydze stanowi jedno z największych w Europie skupisk architektury secesyjnej. Patrząc na położenie Rygi, oddalonej od takich ośrodków secesji jak: Londyn, Bruksela, Paryż, Monachium, Barcelona, czy Wiedeń, liczba ta wzbudza pełen podziw. Tak duża ilość bogato zdobionych budynków chętnie przyciąga wielu turystów z różnych krajów.

Secesja, jako styl w sztuce europejskiej rozwijał się od roku 1890 do I wojny światowej. Cechami secesji są faliście płynne linie, motywy roślinne (często magnolie, lilie), łabędzie, żurawie, rozwiane włosy, płaskorzeźby i rzeźby z postaciami, głowami, dziwnymi stworami itp. W głównych centrach secesji styl ten przybierał własne nazwy: w Anglii- „Modern Style”, w Belgii i Francji- „Art Nouveau”, w Niemczech- „Jugendstil”, w Hiszpanii- „Modernismo”, we Włoszech- „Liberty” i w Austrii- „Sezessionsstil”. Historyzm, czyli XIX-wieczny nurt polegający na kontynuacji i przetwarzaniu w znacznym stopniu poprzednich stylów, spotkał się ze sprzeciwem artystów i stąd narodziła się secesja.

Powstanie Rygi przypada na rok 1201. Założycielem miasta był biskup Albert von Buxhövden, który powołał również zakon kawalerów mieczowych- niemiecki zakon rycerski w Inflantach- krainie historycznej, do której należały Estonia i Łotwa. W latach 1561-1621 Ryga należała do Rzeczypospolitej, w latach 1621-1710 była pod panowaniem Szwedów, a w latach 1710-1917 była częścią carskiej Rosji. Czas od zakończenia I wojny światowej do roku 1940 to okres niezależności państwowej. Wcielona do ZSRR Ryga, została na krótki czas utracona po jej zdobyciu przez Niemców w roku 1941, podczas operacji Barbarossa. Po odbiciu miasta w 1944 roku, aż do roku 1991 Ryga pozostawała w granicach ZSRR. 21 sierpnia 1991 roku ogłoszono niepodległość państwa i miasto ponownie stało się stolicą Łotwy.

Przy położonym nad Dźwiną Zamku Kawalerów Mieczowych (łot. Rīgas pils) zatrzymał się nasz autokar. Zbudowany w I poł. XIV wieku i później zniszczony przez mieszczan zamek, został odbudowany na początku XVI wieku w zmienionym kształcie. Dodane zostały między innymi okrągłe baszty w narożach. W późniejszym okresie zamek gruntownie odrestaurowano i powiększono. Od 1938 roku obiekt był siedzibą parlamentu łotewskiego, a od roku 1995 jest rezydencją prezydenta Łotwy oraz siedzibą państwowych muzeów.

Spacer po Rydze, w której towarzyszył nam Andrzej opowiadający ciekawe historie, rozpoczęliśmy od przejścia w kierunku ulic: Alberta, Antonijas i Elizabetes, przyglądając się bogatym zdobieniom kamienic. A jest tu naprawdę na czym zawiesić oko. Na sporej części budynków mieszkalnych trudno znaleźć większe obszary bez zdobień, a głowa dosłownie chodzi na wszystkie kierunki. Na bogaty detal architektoniczny ryskich kamienic składają się zdobione balkony, okna, ornamenty fasad budynków, a także głowy, koty, smoki i inne stwory. Dzisiejszą część Rygi możemy zawdzięczać jednemu z czołowych przedstawicieli rosyjskiej secesji, a był nim inżynier i architekt, Michaił Osipowicz Eisenstein (1867-1921).

Ulicami Rygi przeszliśmy na plac ratuszowy (Rātslaukums), gdzie usytuowane są: pomnik Rolanda z 1897 roku oraz Dom Bractwa Czarnogłowych- jeden z symboli Rygi. Patronem Czarnogłowych był św. Maurycy, przedstawiany w ikonografii jako człowiek o ciemnej karnacji. Jego głowa znajduje się w herbie bractwa, a herb zdobi jeden ze słupów bramy wejściowej. Dom Czarnogłowych w Rydze został zbudowany w XIV wieku, zniszczony w czasie II wojny światowej i odbudowany w latach 1995-1999. Na słupach bramy wejściowej usadowione są dwa lwy. W szczycie budynku zauważalne są 4 posągi: Neptuna, Merkurego, alegorie Zgody i Pokoju. Obiekt zdobią również inne rzeźby, np. głowa króla Artura, czy św. Jerzego.

Po chwili odpoczynku przeszliśmy pod potężną budowlę, jaką jest kościół pw. św. Piotra. Najstarsza, centralna część kościoła pochodzi z XIII wieku. Wieżę wybudowano w późniejszym okresie i jak to najczęściej z wieżami bywa, nie przetrwała ona w pierwotnym stanie do dzisiaj. Niszczona i odbudowywana na przestrzeni wieków wieża, swój obecny wygląd zawdzięcza odbudowie w latach 1968-1973. Z najwyżej położonego w krajach bałtyckich punktu, z wysokości ok. 123 metrów możemy dziś podziwiać panoramę Rygi z jej zabytkami, między innymi katedrami: ewangelicką i katolicką.

Po zjechaniu z góry (bo tam wjeżdża i zjeżdża się windą) zwiedziliśmy kościół od wewnątrz, po czym przyszła pora na czas wolny. Małą grupą udaliśmy się pod „Pomnik Wolności”, odsłonięty w 1935 roku, będący symbolem niepodległości Łotwy, a następnie przeszliśmy pod Sobór Narodzenia Pańskiego z XIX wieku, czyli katedrę Łotewskiej Cerkwi Prawosławnej. Zwiedziliśmy ją nawet od środka, ale niestety tam zdjęć robić nie wolno.

Po czasie wolnym Andrzej zabrał nas na dalszy spacer. Ryskimi uliczkami przeszliśmy pod zabytkową, ceglaną basztę, a następnie przemieszczając się urokliwymi uliczkami, dotarliśmy do „Wielkiej Gildii” i „Małej Gildii” oraz do „Domu Kotów”. Budynek z dwoma wieżyczkami, na których usytuowane są rzeźby kotów patrzących na obydwie gildie, pochodzi z 1909 r. Budynki gildii wzniesione zostały w średniowieczu, później przebudowywane. Członkami „Wielkiej Gildii” mogli zostać tylko najbogatsi kupcy ryscy pochodzenia niemieckiego (między innymi musieli mieć własne: dom, statek i magazyny). Z „Wielką Gildią” i rzeźbami kotów wiąże się pewna legenda. Pewien Łotysz, którego nie chciano przyjąć do gildii, miał wybudować w pobliżu dom i w zemście za odmowę przyjęcia go do grona kupców, na wieżyczkach własnego domu miał ustawić dwie rzeźby zgarbionych, z zadartymi ogonami kotów, tyłem do biur „Wielkiej Gildii”, co miało oznaczać „pocałuj mnie w d...”. Oburzeni właściciele gildii mieli wytoczyć proces sądowy, który miał zakończyć się zwycięstwem właściciela domu. Łotysz, dogadując się jednak z władzami gildii, w zamian za odwrócenie kotów, miał zostać przyjęty do grona kupców „Wielkiej Gildii”.

Przechodząc wzdłuż murów obronnych, dotarliśmy do „Bramy Szwedzkiej” z 1698 r. (data widoczna nad przejściem), a następnie pod gotycką archikatedrę pw. św. Jakuba. W Rydze mamy dwie katedry: katolicką i ewangelicką. Na początku reformacji kościół pw. św. Jakuba został przejęty przez ewangelików, w II poł. XVI wieku przekazany jezuitom, a po zajęciu Rygi przez Gustawa II Adolfa, w I ćw. XVII wieku kościół powrócił ponownie do protestantów. W roku 1923, gdy ryska katedra stała się ewangelicką, kościół pw. św. Jakuba przekazano katolikom.

W małej odległości od katedry pw. św. Jakuba znajdują się kamienice „Trzej Bracia” zbudowane w różnych stylach. Najstarsza z kamienic, z cechami późnogotyckimi, pochodzi z XV wieku, młodsza z 1646 roku i najmłodsza z XVII wieku. W budynkach znajduje się siedziba Muzeum Architektury Łotwy.

Spod trzech kamienic przeszliśmy na Plac Zamkowy i zwiedziliśmy od wewnątrz kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej. Wracając do autokaru, korzystając z chwili wolnego, małą grupą udaliśmy się nad Dźwinę, zauważając przy okazji naszego fiata małego. Z Rygi w kierunku Tallinna wyruszyliśmy ok. godz. 15:00 czasu lokalnego.

Na podstawie:

• opowieści Andrzeja,
• orydze.info,
• pl.wikipedia.org,
• Wilfried Koch, „Style w architekturze”.

WARTO ZOBACZYĆ